Çocuklarda “YALAN” Ne Zaman Endişe Verici Bir Durumdur ?
Çocuğunun yalan söylediğini tespit eden anne – babanın ilk tepkisi ; kızmak ve yanlış bir davranış olduğu ile ilgili olarak çocuğu uyarmaktır. Bu uyarı genelde keskin ve serttir. Yalan söylemek ne kadar yanlış bir davranış olsa da çocuğun içinde bulunduğu yaş dönemi ve gelişimi göz önünde bulundurulmalıdır.
Yalanın normal bir süreç olarak değerlendirilmesi yaklaşık olarak 7 yaştan öncedir. Bu yaşla birlikte çocuk gerçeklik duygusu kazanmaya başlar. Yalanın gerçekten ne olduğu ve nasıl amaçlarda kullanılabileceğini değerlendirilebilir. 7 yaş öncesindeki yalanlarda çocuğa karşı daha anlayışlı ve sakin davranılmalı, doğru davranış anlatılmalıdır. Yalana yol açan nedenler tespit edilmeli , birlikte yeni kararlar alınmalı, fark ettirmeden tekrarın olup olmadığı takip edilmeli ve tekrar eden davranışlarda da aynı sabır gösterilmelidir.
Çocuklarda haya gücü oldukça fazladır. Bu sınırsız gücünü; yalanlarında da ustaca kullanmayı becerebilir. İstemediği bir şeyle karşılaştığında sanki her şeyi gerçekmiş gibi abartılı bir şekilde anlatabilir. Anaokulu sürecinde bu sık karşılaşılan bir durumdur. Örneğin; okulda öğretmenin koyduğu kurallardan sıkılan bir çocuk öğretmenin kendisine yemek vermediğini hatta o vurduğunu bile söyleyebilir. Bu durumlarda gizlemek yerine öğretmenle bu durumu paylaşmalı ve ortak bir davranış biçimi oluşturmalısınız. Yalanı ortaya çıktığında ise ona kızmamalı ve doğru davranış hakkında onunla konuşmalısınız. Çocuklar ilgiyi üzerine çekmekten çok mutlu olur. Bunu sağlamak için de bilinçli olarak yalanlar üretebilir. Örneğin; anne babasının dikkatini çekmek için evde önemli eşyaları saklayan bir çocukla karşılaşabilirsiniz.
Yalanlar konusunda çocuğa doğru model olmak çok önemlidir. Anne ve babasının yalan söylediğini gören bir çocuğun bu davranışı göstermesi beklenen bir sonuçtur. Pembe yalanlara bile dikkat edilmelidir. Baskı ve otorite içeren anne- baba tutumları , sürekli eleştirme ve mükemmeliyetçi davranma da çocuğu yalana sürükleyebilir. Bu yalan , sadece istediğiniz şekle bürünmek için yapılan bir davranıştır.
Okul öncesi dönemdeki çocuklar için oyuncaklar çok önemlidir. Ne kadar başkasının oyuncağını alma davranışı yanlış bir davranış olarak bilinse de bazen bu oyuncakları habersiz alma – saklama davranışları görülebilir. Bu davranışla karşılaştığınızda kızmamak,cezalandırmamak, oyuncağı arkadaşına teslim etmek ve gerekli açıklamayı yapmak gerekir. Bazen babası olmayan bir çocuğun babası varmış gibi konuşmalar yapması ile karşılaşılabilir. Bu çocuğun içinde bulunduğu özlem ile ilgilidir. Bu duyguları için çocuğa yardımcı olunmalı ve gerekli açıklamalar yaşına uygun bir şekilde yapılmalıdır.
Sürekli ve kasıtlı olarak yalan söyleyen bir çocuğun bu davranışı bir hastalık belirtisi olabilir. Okuldan kaçma , hırsızlık gibi davranışlar da bu sürece eklenebilir. Bu bir davranış bozukluğudur ve bir uzman desteği gereklidir.
