... PUSULA VE GPS CİHAZINDAN YARARLANARAK YÖN BULMA YÖNTEMLERİ ...
1- PUSULA YARDIMI İLE YÖN BULMA :
|
|
Yönümüzü en kolay pusula yardımı ile saptayabiliriz. Pusula ibresinin koyu renkli ucu manyetik kuzeyi gösterir. Pusulanın üzerinde İngilizce yönleri gösteren harfler vardır. Bunlar;
North – South – East - West --- (Kuzey - Güney - Doğu - Batı)
|
2- DOĞAL PUSULA YAPARAK YÖN BULMA :
|
|
|
Çok eskilerde, doğal bir mıknatıs olan mıknatıstaşından (magnetit adıyla bilinen demir oksit minerali) yararlanılmıştır. Bunun için bir mıknatıstaşı parçası iple bir yere asılır ya da bir mantar ya da tahta parçasının üzerinde suda yüzdürülürdü; bu durumda taş kendiliğinden Kutup Yıldızı'na doğru yönelirdi.
Bir iğneyi, bir mıknatısa birkaç kez, ama hep aynı yönde sürterek mıknatıslayabilirsiniz. Bu iğne bir mantara saplanıp suda yüzdürülürse kuzey-güney doğrultusuna yönelir.
Bir ataş ya da toplu iğne gibi bir metali yünlü bir kumaşa veya saçımıza sürterek mıknatıslayabiliriz. Daha sonra da bir yaprağın üzerinde durgun suda yüzdürdüğünüzde; yaptığımız düzenek aynı bir pusula görevi görecektir.
ayrıntılı konu anlatımı aşağıdadır...
|
3- GPS CİHAZIYLA YÖN BULMA YÖNTEMİ:
|
|
|
|
|
|
|
|
| Uydu teknolojisi kullanılarak yön bulmaya yarayan cihazlardır. En hassas yön bulma yöntemidir. Kullanım alanları çok çeşitlidir. |
3- HARİTA İLE YÖN BULMA YÖNTEMİ:
Aksi belirtilmedikçe haritaların üst tarafı kuzeyi gösterir. Bulunduğumuz bölgeyi inceledikten sonra bulunduğumuz yere uygun bir harita ile coğrafi şekiller arasında bir eşleştirme yaparız. (Dağ-göl-nehir vb belirleriz.) Yanımızda pusula olmadan bile yönlerimizi bulabiliriz..
...GÜNEŞ'TEN YARARLANARAK YÖN BULMA YÖNTEMLERİ ...
1- GÜNEŞ’İN DOĞUŞU VE BATIŞINA GÖRE YÖN BULMA:
|
|
|
Yıl içerisinde gece ile gündüzün eşit olduğu 21 Mart ve 23 Eylül günlerinde yönleri doğru olarak buluruz. (Bu tarihlere EKİNOKS ta denir.) Sabah, güneş’in doğduğu yöne doğru yüzümüzü dönelim. Bu durumda; önümüz doğuyu, arkamız batıyı gösterir. Sağ kolumuz güneyi, sol kolumuz kuzeyi gösterir.
Bulunduğumuz yerde Güneş’in doğduğu taraf Doğu’dur. Sağ kolumuzu Doğu’ya doğru uzatırsak, solumuz Batı, önümüz Kuzey ve arkamız Güney yönünü gösterir. Yönlerimiz bu şekilde belirlenmiştir.
|
2- GÜNEŞ – ÇUBUK YÖNTEMİ İLE YÖN BULMA:
 |
Güneş, öğle vakti tam tepedeyken, yere diktiğimiz çubuğun gölgesini ölçeriz. Bulduğumuz en kısa gölge uzunluğu kuzeyi; karşı tarafı da güneyi gösterir. Yüzümüzü kuzeye dönersek, sağ taraf doğuyu, sol taraf da batıyı gösterir.
Kuzey yarımkürede, yerel saatle saat tam 12.00 de yere dikilecek olan sopanın gölgesi kuzeyi gösterir.
Saat 12:00'de ekvator da dikilen bir sopanın gölgesi olmaz.
|
3- GÜNEŞ’İN HAREKETİ NE GÖRE YÖN BULMA YÖNTEMİ:
 |
1.ADIM:
Bir taş ile sopanın gölgesinin ucu işaretlenir.
|
|
2.ADIM:
Bir süre beklendikten sonra; sopanın gölgesinin yer değiştirdiği görülecektir. Sopanın gölgesinin ucuna ikinci taş konnur.
|
|
3.ADIM:
İki taş arasına çizdiğimiz çizgi bize doğu-batı yönünü verecektir.
|
Parlak güneşli bir günde bir sopa ve gölgesi yardımı ile yön tayini yapılabilir. Sopanın gölgesi işaretlenir. Bir süre sonra yer değiştiren gölge ucu tekrar işaretlenir. Bu iki işareti birleştiren çizgi DOĞU-BATI yönüdür. Bu çizgiye dik doğru GÜNEY - KUZEY eksenidir. Birinci işareti sola ve ikinci işareti sağınıza aldığınızda yüzünüz kuzeye bakmaktadır.
|
4- GÜNEŞ VE ANALOG SAAT İLE YÖN BULMA YÖNTEMİ:
|
|
|
Güneşli bir günde bileğimizdeki saat yardımı ile yön tayin edebiliriz.
Saatin akrebi güneşe döndürülür. Saatin 12 rakamı ile akrebin oluşturduğu açının açı ortayı güney-kuzey hattıdır. Güneş tarafı güney yönüdür.
|
5- GÜNEŞ VE DİJİTAL SAAT İLE YÖNTEMİ İLE YÖN BULMA:
Yıl içerisinde gece ile gündüzün eşit olduğu 21 Mart ve 23 Eylül günlerinde
– bu tarihlere Ekinoks da denir –
|
|
| Güneş: Saat 06.00 da doğuda,
Saat 09.00 da güneydoğuda,
Saat 12.00 de güneyde
Saat 15.00 de güneybatıda
Saat 18.00 de batıda bulunur. |
6- GÜNEŞ VE GÖLGE YÖNTEMİ İLE YÖN BULMA:
|
|
|
Ucuna taş bağlanmış bir ip ağaç dalına asılarak yerden 2cm yükseklikte bağlanır. Saat 11.00 de taşın gölgesinin ucuna bir kazık çakılır (A Noktası) . Bu kazık ile taşın ucu arasındaki açıklık yarıçap olmak üzere toprağa bir kavis çizilir. Saat 13.00 te ipin yer değiştiren gölgesinin kavisle çakıştığı noktaya yeni bir kazık çakılır (B Noktası). A ve B noktaları arasındaki düz hattın uzunluğu bulunarak yarısı alınır. Düz hat üzerinde işaretlenir. Bulunan C noktası kuzey yarımkürede hakiki kuzeyi güney yarımkürede ise hakiki güneyi gösterir.
...YILDIZLARDAN YARARLANARAK YÖN BULMA YÖNTEMLERİ ...
1- KUTUP YILDIZINI BULMA YOLUYLA YÖN BULMA YÖNTEMİ:
|
|
Kutup Yıldızı daima kuzeydedir ve hep sabittir. Bu sebeple ona, Demirkazık da denir. Kuzey Yıldızı olarak da bilinen kutup yıldızını, gökyüzünde büyük ayı ve küçük ayı takım yıldızlarından yararlanarak bulabiliriz.
Büyükayı takım yıldızların oluşturduğu tavanın gövdesinin sonundaki iki parlak yıldızı birleştiren hayalî doğru takip edilir. Bu iki yıldız arasındaki mesafenin yaklaşık 5 katı kadar ileride Kutup Yıldızı bulunur.
Küçükayı takım yıldızlarının oluşturduğu tavanın sapının ucundaki en parlak yıldızıdır.
Kutup Yıldızı, dünyanın ekseni ile hemen hemen aynı doğrultuda olduğundan, diğer gökcisimlerinin aksine gün boyunca yer değiştirmez ve hep kuzeyi gösterir.
|
2- TEK BİR YILDIZIN HAREKETİ İLE YÖN BULMA YÖNTEMİ:
|
|
Bu yöntemde yapmanız gereken, herhangi bir yıldızın ne tarafa doğru hareket ettiğini gözlemlemektir. Bunun için iki sabit referans noktasına gereksiniminiz olacaktır. İki sopayı yere dikmek ve sopaların uçları üzerinden yıldıza doğru nişan almak, yıldızın hareketini gözlemek için yeterlidir.
Eğer takip ettiğiniz yıldız sağa hareket ediyorsa yüzünüz güneye bakıyor, sola doğru hareket ediyorsa yüzünüz kuzeye bakıyordur. Eğer yıldıız yukarı doğru çıkıyorsa, yüzünüz doğuya, aşağı doğru iniyorsa yüzünüz batıya bakıyor demektir.
... AY'DAN YARARLANARAK YÖN BULMA YÖNTEMLERİ ...
1- AY YARDIMIYLA YÖN BULMA YÖNTEMİ:
|
|
Ayın ilk ve son dördün hallerinde yani çeyrek ay döneminde yararlanılabilir.
Kuzey yarıkürede gökyüzüne hilal halindeki aya yüzümüzü çevirdiğimizde ayın sivri uçlarından geçen doğru Kuzey – Güney yönünü gösterecektir.
|
2- AY’IN POZİSYONUNA GÖRE YÖN BULMA YÖNTEMİ:
AYIN EVRELERİ VE YÖNLER TABLOSU
|
|
|
| DOĞU | GÜNEYDOĞU | GÜNEY | GÜNEYBATI | BATI |
| AYIN EVRELERİ | | | | | |
|
| YENİAY |
Bu evrede Ay gözlemci tarafından görülemez.
|
|
| HİLAL | | Gün batımından hemen sonra |
|
| İLKDÖRDÜN | Öğle | Öğleden sonra | Gün batımı | Akşam | Gece yarısı |
|
| ŞİŞKİN AY | Öğleden sonra | Gün batımı | Akşam | Gece yarısı | İlk şafak |
|
| DOLUNAY | Gün batımı | Akşam | Gece yarısı | İlk şafak | Gün doğumu |
|
| ŞİŞKİN AY | Akşam | Gece yarısı | İlk şafak | Gün doğumu | Sabah |
|
| SONDÖRDÜN | Gece yarısı | İlk şafak | Gün doğumu | Sabah | Öğle |
|
| HİLAL | Gün doğumundan hemen önce | |
|
| YENİAY |
Bu evrede Ay gözlemci tarafından görülemez.
|
|
.. DİNİ SEMBOLLERDEN YARARLANARAK YÖN BULMA YÖNTEMLERİ ...
1- İBADETHANELERE GÖRE YÖN BULMA YÖNTEMİ:
|
|
Camilerde mihrab (imamın namaz kıldırdığı yer) güneyi gösterir. Mihrab’ın karşısındaki giriş kapısı kuzey’i gösterir.
Minarelerde şerefe’ye açılan kapılar ( üst kapı ) güney’e bakar.
|
|
|
Hıristiyanların ibadet yerleri olan kiliselerde ibadet yönü doğuyu gösterir.
Kilisenin çanı ise kilisenin batısındadır.
|
2- MEZARLIKLARA GÖRE YÖN BULMA YÖNTEMİ:
|
|
.  |
Müslüman mezarlarında baş taraf batı’yı,
ayaklar doğu’yu, yüz ise güney’i gösterir. | Hıristiyan mezarlarında baş kısmı doğu yönünü,
ayak kısmı ise batı yönünü gösterir. |
... DOĞADAN YARARLANARAK YÖN BULMA YÖNTEMLERİ ...
1- TAŞLARDA VE AĞAÇLARDAKİ YOSUNLARA BAKARAK YÖN BULMA YÖNTEMİ:
|
|
|
|
|
|
Rüzgarlar daha çok kuzeyden eserler. Yağmur, yağarken esen rüzgarın etkisiyle yan (kuzeyden) yağar. Yosunlar, taşların ve ağaçların kuzeyinde oluşur.
Ayrıca kar yağdığı zamanlarda telefon direklerinin kuzey tarafları her zaman karlıdır. |
2- AĞAÇ GÖVDESİNE GÖRE YÖN BULMA YÖNTEMİ:
|
|
|
|
|
|
| Ağaçlar, güneşten yararlanmak için güneye doğru dönme hareketi yaptıklarından kuzey taraftaki büyüme çizgileri sık aralıklı, güneydeki büyüme çizgileri ise daha seyrek (geniş) aralıklıdır. Böyle bir ormanda kesilmiş bir ağacın yerde kalan bölümü incelenerek yönümüzü bulabiliriz. |
3- DOĞAL BİTKİ ÖRTÜSÜNÜ GÖZLEMLEYEREK YÖN BULMA YÖNTEMİ:
|
|
|
|
|
|
Bulunduğumuz çevredeki doğal bitki örtüsünü iyice gözlemleriz. Ağaç ve bitkiler bitkiler bir çok faktöre bağlı olarak yaşamlarını sürdürürler. Bulunduğu coğrafi bölge bitkilerin yetişmesini doğrudan etkiler. (Vadi içinde mi, deniz kenarında mı, yamaçta mı vb.) Ülkemizde rüzgar ile birlikte yağışlar genel olarak kuzeyden gelir. Bu durum bitkilerin büyümesinde de etkili olur. Ağaç ve bitkilerin genel olarak dal ve yaprakları güney yönünde yoğunlaşır ve güney yönüne doğru eğilirler. Dikkatli bir gözlemle kabaca yönümüzü bulabiliriz.
|
4- KARINCA YUVALARI İLE YÖN BULMA YÖNTEMİ:
|
|
|
Karıncalar yuvalarının girişine toprak yığarlar. Bu toprakları yuvanın kuzeyine yığarlar. Bunun amacı yuvayı rüzgar ve yağmurdan korumaktır. Çünkü kuzey yarım kürede rüzgar kuzeyden eser.
... RÜZGARLARDAN YARARLANARAK YÖN BULMA YÖNTEMİ ...
1- RÜZGARLARIN ESİŞ YÖNÜNE GÖRE YÖN BULMA:
|
|  |
Rüzgarlar estikleri yöne göre isimlendirilirler. Rüzgarlardan yararlanarak yön bulabilmek için bulunduğumuz bölgenin özelliklerini iyi bilmemiz gerekir. Türkiye’de rüzgarların isimlendirilmesi “esmeye başladığı yerin bulunulan yere göre konumu” göz önüne alınarak yapılır.
Türkiye'de genel olarak kuzey yönünden esen rüzgarlar soğuk, güney yönünden esen rüzgarlar sıcaktır. Türkiye’de kışın lodos hakimdir. İlkbaharda lodosla birlikte poyraz görülmeye başlar. Yazın genelde sabahları lodos, akşamları poyraz eser.
|
2- YEREL RÜZGARLAR İLE YÖN BULMA:
|
|
Estikleri bölgelere özel, yerel rüzgarlar da vardır. Bunlar, mevsimlere göre değişebilirler. Ege ve Akdeniz’de sabahları lodos yerine gündoğusu esebilir. Eğer sabah esen lodos öğlen durursa hava sakinleşir. Lodos öğlen kıbleye çevirir ise fırtınanın başlaması beklenir. Eylül ve ekim aylarında sabahları hafif bir poyraz başlar ve akşama doğru sertleşebilir. Yazın ve kışın iki farklı kıble fırtınası eser. Kıble fırtınaları yaklaşık bir gün sürmekle birlikte çok etkilidirler. Buna karşın, lodos fırtınaları daha uzun süreli fakat daha az etkilidir. Bunun dışında, gün içinde kara ve denizlerin sıcaklıklarının değişmesi sebebiyle ortaya çıkan ‘meltem’ rüzgârlarından bahsetmek gereklidir. Karalar denizlere göre daha çabuk ısınır. Bu durumda, gündüzleri denizler karalara göre daha serindir, başka bir deyişle yüksek basınç merkezi durumundadır. Bundan yola çıkarak, gündüzleri, yüksek basınçtan alçak basınca, yani denizden karaya doğru bir rüzgar esişi gözlenir. Sözü geçen bu rüzgârın adı deniz meltemi olarak bilinir. Aynı günün içinde, güneşin ortadan kalkmasıyla, karalar denizlere göre daha hızlı soğur. Bu durumda, akşamları, karalar denizlere göre yüksek basınç merkezi durumundadırlar. Basınç merkezlerinin yer değiştirmesi sonucu, akşamları meltem yön değiştirir ve karadan denize doğru esmeye başlar. Bu meltemin adı ise kara meltemidir.
|
|
|
|
